พันธุ์พืชที่ใช้เป็นการค้า (Cultivars)

พันธุ์พืชที่ใช้เป็นการค้า (Cultivars)

พันธุ์ปลูก (Cultivars or varieties) เป็นพันธุ์ที่ใช้ปลูกเป็นการค้า cultivated varieties ได้จากการปรับปรุงพันธุ์ พันธุ์พืชเหล่านี้มีการตอบสนองสูงต่อปัจจัย การผลิตและการปฏิบัติดูรักษาที่ดีแต่จะได้ผลผลิตไม่สูงนักเมื่อนำไป ปลูกในสภาพธรรมชาติที่ใช้ปัจจัยการผลิตต่ำ

 

1. โคลน (Clonal cultivars) เป็นพันธุ์ทั้งของพืชผสมข้ามและผสมตัวเองที่ใช้ส่วนอื่น ๆ ของพืชนอกเหนือจากเมล็ดสำหรับขยายพันธุ์เป็นการค้า เช่น หน่อ หัว ลำต้น กิ่ง ไหล เถา เป็นต้น เนื่องจากไม่สามารถผลิตเมล็ดหรือผลิตได้ยาก ส่วนใหญ่พืชเหล่านี้มีพันธุกรรมเป็นพันธุ์ทาง (heterozygous) ลักษณะของลูกจะคล้ายกันและคล้ายกับแม่พันธุ์
2. พันธุ์บริสุทธิ์ (Pure lines) เป็นพันธุ์ของพืชผสมตัวเองที่เป็นพันธุ์บริสุทธิ์หรือพันธุ์แท้ซึ่งมีความบริสุทธิ์ (Homozygous) อยู่ในระดับสูง มีการกระจายตัว (segregate) ในชั่วอายุต่อ ๆ ไปน้อยมาก หรืออาจจะกล่าวได้ว่าลักษณะของลูกจะเหมือนกับพ่อแม่
3. พันธุ์ปน (Mixed/blended cultivars) เป็นพันธุ์ของพืชผสมตัวเองสร้างโดยการนำเมล็ดพันธุ์พืชตั้งแต่ 2 สายพันธุ์ขึ้นไปมาปนกันในสัดส่วนที่กำหนด แล้วนำไปปลูกเพื่อให้ได้ประโยชน์ในการเกื้อกูลซึ่งกันและกัน (compensation) เมื่อเก็บเกี่ยวแล้วนำเมล็ดไปปลูกในชั่วอายุต่อไปต้นพืชจะมีลักษณะไม่สม่ำเสมอ เนื่องจากมีสายพันธุ์ปนกันมาแต่เริ่มแรก
4. มัลติไลน์ (Multilines) เป็นพันธุ์ของพืชผสมตัวเอง ที่สร้างโดยการนำเมล็ดของสายพันธุ์ isogenic lines คือเป็นสายพันธุ์ที่มีลักษณะเหมือนกันเกือบทั้งหมดยกเว้นลักษณะความต้านทานต่อโรคเท่านั้นที่แตกต่างกัน มาปนกันในสัดส่วนที่กำหนด แล้วนำไปปลูกเพื่อป้องกันการระบาดของโรคบางโรค ซึ่งจะทำให้ได้รับผลผลิตอยู่
5. พันธุ์ผสมเปิด (Open-pollinated cultivars) เป็นพันธุ์ของพืชผสมข้ามที่เปิดโอกาสให้มีการผสมเกสรอย่างอิสระ (random mating) ซึ่งเป็นธรรมชาติของพืชที่ผสมเกสรข้ามต้นและอาจมีการคัดเลือกหมู่ (mass selection) ร่วมไปด้วย
6. พันธุ์ลูกผสมชั่วแรก (F₁-hybrids) เป็นพันธุ์ทั้งของพืชผสมข้ามและผสมตัวเองที่นิยมใช้เป็นการค้ามากที่สุด สร้างขึ้นมาจากกการผสมพันธุ์ระหว่างสายพันธุ์แท้ 2, 3, หรือ 4 สายพันธุ์ ซึ่งมีชื่อเรียกว่า ลูกผสมเดี่ยว (single cross hybrid), ลูกผสมสามทาง (three-way cross hybrid) และลูกสมคู่ (double cross hybrid) ตามลำดับ ซึ่งมีกรรมพันธุ์เป็นพันทาง (heterozygous) แต่ประชากรส่วนใหญ่มีลักษณะคล้ายกัน (homogeneous) การสร้างพันธุ์ลูกผสมขึ้นมาก็เพื่อต้องการใช้ประโยชน์จากแรงลูกผสม (hybrid vigor or heterosis)
7. พันธุ์สังเคราะห์ (Synthetic cultivars) เป็นพันธุ์ของพืชผสมข้ามที่เกิดจากการผสมพันธุ์ที่มีการควบคุมหรือเป็นระบบ (controlled or synthetic pollination) ของสายพันธุ์ พันธุ์หรือโคลน (Clone) ที่มีความสามารถในการรวมตัวทั่วไปดี (good general combining ability) โดยผ่านการ ทดสอบความสามารถในการรวมตัวมาแล้ว ตั้งแต่ 4 สายพันธุ์ขึ้นไปหรือ ลูกผสมคู่ 2 ชุด

http://lms.thaicyberu.go.th